KIỂM TRA MẠCH ĐẬP GIA SÚC

Bắt mạch rất quan trọng trong khám lâm sàng cho gia súc . Ở con người, mạch đập có thể dễ dàng lấy được nhưng ở động vật là khó khăn hơn và đòi hỏi phải thực hành và có kinh nghiệm.

Đối với trâu bò ta có thể lấy tại một điểm trên mặt dưới của gốc đuôi (động mạch đuôi), tần số bình thường là 40 - 80 mỗi phút ở gia súc trưởng thành. Ở trâu, mạch đập là 40 - 60 nhịp mỗi phút.

Đối với cừu và dê, bạn có thể cảm nhận được mạch đập ở bên trong đầu chân sau, tức là phần bẹn (háng). Tần số là 70 - 130 nhịp mỗi phút ở gia súc trưởng thành.

Đối với ngựa ta bắt mạch ở vi trí bên trong của má. Tần số bình thường là 35 - 40 nhịp mỗi phút.
 

Đối với lạc đà được lấy tại một điểm trên mặt dưới của gốc của đuôi. Tần số bình thường là 35 - 45 nhịp mỗi phút. Ở llama (lạc đà không bướu), alpaca (lạc đà không bướu lông đen) không có điểm để bắt mạch.

Lợn không có điểm để bắt mạch.

Ở chó, mạch đập bình thường khoảng 70 - 180 nhịp mỗi phút. Chó con, đôi khi thấy hiện tượng mạch nhanh sinh lý, có lúc lên đến 220 nhịp mỗi phút. Mạch đập của chó không phải luôn luôn ổn định. Đôi khi có những thay đổi về tần số mạch đập như khi chó hít vào và thở ra. Mạch đập sẽ nhanh hơn khi thở và chậm hơn khi tạm thời ngưng thở. Điều này là bình thường và được gọi là loạn nhịp xoang.

Mèo thường có tần số mạch đập là 120 - 240 nhịp mỗi phút.

Luôn nhớ rằng tần số mạch đập cao hơn trong các động vật non.

Nên dùng hai đầu nón tay trỏ và nhẫn để bắt mạch, khi đó sự cảm nhận mới chính xác và đúng đắn. Còn nếu bạn dùng ngón cái để bắt mạch thì có hai nhược điểm: tư thế bấm khá khó khăn cho sự cảm nhận và có thể bạn sẽ chỉ cảm nhận được mạch của chính bạn.

THIẾN CHÓ, MÈO ĐỰC VÀ VẤN ĐỀ TRIỆT SẢN KHÔNG PHẪU THUẬT

THIẾN CHÓ MÈO ĐỰC

Triệt sản con đực ở Việt Nam thường gọi là thiến (neutering). Là một phẫu thuật nhằm cắt bỏ tinh hoàn, đồng nghĩa với việc cắt bỏ nguồn cung cấp testosterone cũng như khả năng sản sinh tinh trùng của con vật.

Có rất nhiều trường hợp người ta triệt sản chó và mèo sớm như tiêm vaccine 8 tuần tuổi, tuy nhiên, thời gian rất tốt nhất là sau khi chó hoặc mèo đã được phát triển tương đối toàn diện, ít nhất là sau khi hệ thống miễn dịch của con vật đã làm việc tốt, các cơ quan gan, thận, tim,.. có thể chịu đựng được thuốc mê-tê. Nhưng cũng phải trước khi có khả năng tình dục ở tuổi dậy thì. Tóm lại, thời gian tốt nhất để thiến là giữa 4 và 6 tháng tuổi cho cả và chó mèo.

Tại sao lại là 4-6 tháng? Thực ra việc thiến con vật lớn tuổi hơn cũng không có gì khác lắm. Tuy nhiên thiến ở thời điểm càng về sau thì việc ngăn chặn những thói-tính không mong muốn của con đực như đánh dấu, hung hãn, ham thích chiến đấu... sẽ không được như mong muốn.

Lợi ích của thiến:

- Không còn khả năng sinh sản và "theo mái."
- Con vật được thiến có lợi thế là ít đi lang thang, ít quan tâm đến chiến đấu, cũng như đánh dấu lãnh thổ.
- Phòng, giảm bệnh do testosterone: Chó có thể bị một loạt các bệnh liên quan với testosterone cao trong máu như:.  tăng sản lành tính tuyến tiền liệt (BPH), viêm tuyến tiền liệt, áp-xe tuyến tiền liệt, u tuyến quanh hậu môn hoặc tầng sinh môn (bệnh ung thư nhỏ xảy ra xung quanh hậu môn của chó đực), thoát vị đáy chậu và các rối loạn da nhất định đáp ứng thiến (bệnh da).  Thiến không chỉ ngăn chặn sự khởi đầu của các bệnh này mà còn có thể giúp kiểm soát hoặc chữa trị các bệnh này nếu đã có.
- Phòng ngừa hoặc giảm bệnh tinh hoàn và mào tinh: thiến sớm có thể tránh được: ung thư tinh hoàn, ung thư mào tinh, viêm tinh hoàn (viêm tinh hoàn), viêm mào tinh hoàn, xoắn tinh hoàn, áp-xe tinh hoàn và chấn thương tinh hoàn.  

Những điều gặp phải của con vật bị thiến: 

- Chó mèo thiến không thể lấy giống,
- Khả năng tích lủy mỡ vượt trội so với bình thường (thường bị béo). Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng động vật thiến chỉ cần 75% năng lượng để sống khỏe mạnh so với những con không thiến. Tuy nhiên người nuôi chó mèo ít chú ý điều này. Vậy nên thiến cũng có lợi ích về kinh tế trong vấn đề thức ăn cho chó mèo. 
-  Khả năng vận động cũng như cấu tạo cơ bắp sẽ kém đi rõ rệt so với động vật bình thường. Bởi sự phát triển của cơ thể giúp cho các chức năng này hoàn thiện có một phần đóng góp của Testosterone. 
- Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng việc thiến sớm sẽ tạo điều kiện cho con vật có một thời  gian để phát triển thêm chiều dài ở các đầu xương hơn các con bình thường. Có nghĩa là con vật sẽ cao và dài hơn. Điều này cũng có thể goi là lợi hay hại cũng được, cún có thể đẹp hoặc xấu hơn và đôi khi cũng có nguy cơ chấn thương về xương do xương dài hơn.

Những vấn đề đáng lưu ý:
 
Thiến là một phẫu thuật rất đơn giản, nhanh chóng, dễ dàng, và không tốn kém và không giống với nam giới con người, có vẻ như không bị bất kỳ tổn thất tình cảm nào hoặc tâm lý liên quan nào.

Tuy nhiên, ngay cả ca phẫu thuật đơn giản như vậy nhưng đòi hỏi người thực hiện không được coi nhẹ vấn đề như gây mê, gây tê, tay nghề người phẫu thuật, điều kiện phẫu thuật, giám sát và theo dõi chăm sóc sau khi thiến.

Dự kiến ngày thiến để giử bụng đói cho con vật, tránh nôn trong thời gian phẫu thuật, điều này có nghĩa là không có thức ăn rắn sau nửa đêm ngày trước khi thiến. (8h tối hôm trước)

Trước khi phẫu thuật phải khám con vật khá chi tiết để đảm bảo rằng không có bất kỳ một biểu hiện bệnh lý nào như sốt, nhiễm khuẩn, mất nước hoặc trạng thái ký sinh nặng.

Thiến là một phẫu thuật đơn giản tuy nhiên hoàn toàn có thể xảy ra biến chứng đối với một số ít cá thể nào đó. Việc lập phiếu ưng thuận hay nói rõ cho chủ của con vật biết trước nhũng điều trên là hoàn toàn có thể xãy ra là điều nên làm.

Gây mê giảm đau để bình tĩnh, thư giãn cơ bắp cho con vật là điều nên làm nếu có điều kiện.
Việc truyền tĩnh mạch dịch chất nào đó cho con vật trong khi thiến đôi khi là không cần thiết. Nhưng nếu thực hiện điều này, khi có nguy biến xãy ra, việc đưa thuốc cấp cứu vào mạch máu sẽ thuận lợi hơn. Tuy nhiên việc này thường gây tốn kém.

Hình: Giải phẫu của cơ quan sinh sản chó đực.
- Tinh hoàn (màu hồng) chứa trong túi bìu của con vật.
- Bàng quang và đường chảy ra niệu đạo (màu vàng).
- Thận (màu nâu).
- Niệu quản (màu tím hoa cà).
- Cơ thành bụng (màu đỏ đậm). 
- Ống dẫn tinh (trắng). 
- Mạch máu tinh hoàn (màu đỏ).
- Tuyến tiền liệt và tuyến bulbourethral (màu cam).  
Chú ý niệu quản của thận vòng quanh các ống dẫn tinh của tinh hoàn - điều này xảy ra trong suốt thời gian đầu khi tinh hoàn xuống từ khoang bụng và vào âm nang.


Trình tự tiến hành thường như sau:

• - Giảm đau: có thể gây mê hoặc gây tê. Nếu gây tê, việc cố định khá quan trọng, con vật có thể phản ứng mạnh khi tiêm thuốc tê và khi thuốc tê không đáp ứng đủ. Thuốc tê thường được tiêm bằng cách xuyên kim và bơm thuốc vào hai thừng dịch hoàn và vào bên trong hai dịch hoàn.
• - Lông được cạo sạch và tiệt trùng khu vực mỗ.
• - Vết rạch thường theo chiều dọc, dứt khoát, càng nhỏ càng tốt. Có ý kiến cho rằng cần có hai vết rạch, tuy nhiên, ở Việt Nam, một vết rạch là quá đủ để thực hiện, vì sau khi đã cắt bỏ được một dịch hoàn, từ vết rạch đó ta có thể cắt bỏ dịch hoàn còn lại. Sau khi rạch đứt phần da với vết mỗ mà theo bạn là đã đáp ứng được yêu cầu, bạn rạch tiếp phần dịch hoàn và nên lách mũi dao sao cho vết rạch lên dịch hoàn càng rộng càng tốt. Điều đó sẽ tạo điều kiện cho dịch hoàn bộc lộ ra khỏi âm nang nhanh hơn mà không cần mở rộng vết rạch da.
• - Có thể tháo gở phụ hoàn hoặc không là điều không quan trọng. Mạch máu có thể được thắt lại bởi chỉ khâu, mạch máu tự cột thắt hay dùng pinch để xoắn. Tuy nhiên việc dùng chỉ khâu để thắt là tối ưu hơn cả.
• - Khâu vết thương: ở những con vật nhỏ, việc vết rạch ngắn đồng nghĩa với việc không cần khâu vết thương. Vết thương sẽ tự lành sau vài ngày. Ở những con vật lớn, vết thương thường được khâu vá lại nhưng thường là những múi khâu không chặt, không lỏng. Dù khâu hay không khâu vết thương cũng không nên quên bôi, rắc hay đặt một loại kháng sinh diệt khuẩn nào đó trực tiếp vào vết thương để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Một chú ý nữa là không quên dùng gạc để thấm hết lượng máu tồn dư bên trong vết thương.
• Nên theo dõi kiểm tra vết thương hàng ngày.

Chỉ khâu sẽ được cắt 10 ngày sau khi phẫu thuật. Tuyệt đối không được tắm sau phẫu thuật ít nhất là 2 tuần.


VẤN ĐỀ TRIỆT SẢN CON ĐỰC KHÔNG PHẪU THUẬT

Triệt sản bằng tiêm hóa chất

Là một kỹ thuật được thực hiện bằng cách tiêm một loại hóa chất nào đó (Chlorhexidine gluconate, Formaldehyde loãng hoặc Kẽm gluconate...) vào tinh hoàn hoặc mào tinh hoàn, nhằm mục đích gây nên một phản ứng viêm cục bộ nghiêm trọng, dẫn đến làm mất hoàn toàn khả năng sản sinh tinh trùng của con đực.

Kẽm gluconate tỏ ra hiệu quả hơn cả trong các loại hóa chất. Ở Tây Âu, người ta đã sử dụng loại hóa chất này khá phổ biến cho những con vật cưng có gia chủ không muốn vật nuôi của mình phải bị phẫu thuật.

Tuy nhiên qua một thời gian dài sử dụng, người ta đã nhận ra rằng hiệu quả của phương pháp này là không cao. Ví dụ như phản ứng viêm cục bộ đôi khi không xảy ra hay không làm giảm đáng kể sự tiết testosterone từ tinh hoàn và dẫn đến sự có lợi khi con vật được thiến sẽ không được như mong muốn (con vật vẫn tiểu phun bừa bãi, vẫn hung hăng trong chiến đấu, vẫn còn nhiều nguy cơ về các bệnh ở đường sinh dục tiết niệu như: ung thư, phì đại tiền liệt tuyến...) mà lẽ ra con vật được thiến sẽ tránh được những điều đó.
- (còn nữa)

BỆNH PARVOVIRUS Ở CHÓ

Vi rút Parvo được xác định lần đầu tiên vao năm 1978. Và trong vòng hai năm nó đã lan rộng trên toàn thế giới. Trong những năm qua, Vi rút parvo đã đột biến thành hai chủng khác nhau và có bằng chứng của một hiện chủng thứ ba tại Ý, Tây Ban Nha và Việt Nam.

Đặc điểm
Mỗi loài động vật khác nhau có vi-rút parvo riêng của nó và nó không có sự lan truyền bệnh ngoài loài, do đó mới có vi-rút parvo người, vi-rút parvo chó, vi-rút parvo mèo, …

Lây lan
Mặc dù các vi rút không thể lây lan từ con mèo cho một con chó hoặc từ một con chim cho con mèo, nhưng có thể lây lan virus qua tiếp xúc. Ví dụ, mèo của bạn lang thang qua sân của hàng xóm và dẫm các vi-rút trên đôi chân của mình, sau đó nó có thể mang vào nhà của bạn và có khả năng lây nhiễm cho bất kỳ con chó quý nào của bạn.

Sự lây lan bệnh qua đường ruột là chủ yếu. Các triệu chứng ruột chó parvo xảy ra khi virus tấn công tủy xương, nhanh chóng phân chia tế bào trong đường ruột và các hạch bạch huyết. Vi rút này có thể lưu trú trong phân đến ba tuần. Đây là một căn bệnh rất dễ lây cho vật nuôi chưa được chú ý để tiêm chủng. Bệnh thường biểu hiện ở hai thể cơ bản.

Các thể bệnh
Thể tim, các mẫu tim bị nhiễm trùng thường được tìm thấy trong chó đang bị nhiễm bệnh hoặc chó con ngay sau khi sinh. Đây là hình thức của bệnh rất ít phổ biến so với thể đường ruột. Bệnh rất nặng, viêm và hoại tử trong cơ tim gây khó thở và chết non (<8 tuần) của chó. Chó con tồn tại được sẽ có sẹo trong cơ tim.

Thể đường ruột, vi rút gây thiệt hại nghiêm trọng đến đường ruột, gây bong tróc các tế bào ruột. Điều này có thể để mở cửa cho việc nhiễm vi khuẩn thứ cấp. Hầu hết các con chó bị ảnh hưởng (85%) ở lứa tuổi 6-20 tuần tuổi. Tỷ lệ tử vong do nhiễm bệnh được biết khoảng 16-35% trong nhóm tuổi này nếu đươc điều trị kịp thời.

Triệu chứng
Triệu chứng thường biếu hiện trong vòng 3-10 ngày kể từ ngày nhiễm bệnh. Bao gồm: thờ ơ, nôn mửa, sốt và tiêu chảy có máu. Tiêu chảy có thể gây mất nước, điện giải nặng và nhiễm trùng thứ cấp. Chó thường sẽ không chết do vi rút, nhưng thường chết từ một nhiễm trùng thứ cấp.

Chẩn đoán
Chẩn đoán bệnh trước tiên phải là khám lâm sàng, xác định độ tuổi, giống và tình trạng tiêm chủng đề loại trừ. Tiếp đó, lấy mẫu phân để thử nghiệm ELISA. Có thể bổ sung việc chẩn đoán máu và chụp X-ray. Radiographs thường giúp phân biệt bệnh với các nguyên nhân khác có ói mửa và tiêu chảy.

Điều trị
Tỷ lệ sống còn phụ thuộc vào sự chẩn đoán đúng và nhanh chóng được điều trị. Điều trị ban đầu thông thường là truyền dịch, giúp bù đắp, cân bằng lại nước và chất điện gải. Ngoài việc truyền dịch, việc chống buồn nôn, cầm máu và chích thuốc kháng sinh là điều cấp thiết. Việc tiêm kháng huyết thanh chỉ có ý nghĩa khi bệnh đang khởi phát. Sự chăm sóc đúng cách sẽ có các tiên lượng tốt, nhưng nếu chăm sóc không hợp lý, chó sẽ chết sớm.

Sự thành công trong điều trị bệnh này phần lớn là do sức sống-sức chống chọi với bệnh tật của con vật. Tuy nhiên phần còn lại là do Bác sỹ thú y.

Một Bác sỹ thú y lành nghề sẽ đưa ra một phác đồ điều trị phù hợp với từng trương hợp con vật bệnh. Nếu Bác sỹ thú y không làm đúng một số nguyên tắc thì đôi khi sẽ làm cho con vật chết nhanh hơn.

Ví dụ:
- Tiêm các loại kháng sinh dễ gây độc cho con vật trong khi tình trạng mất nước của chúng đang rất trầm trọng.
- Sử dụng thuốc trợ tim không đúng chỉ định sẽ làm con vật nhanh chết hơn.
- Truyền dịch không đủ sẽ không đem lại hiệu quả. Truyền không đúng cách sẽ khiến con vật kiệt sức...
- Lạm dụng các loại thuốc cầm máu và thuốc giảm co thắt.
- Sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt có ảnh hưởng đến sự đông máu.
- ........

Hầu hết cán bộ thú y sẽ sẽ đề xuất cho chó con được tiêm phòng chống parvo khoảng tám tuần sau khi chó con cai sữa.

KHI CHÓ MÈO CẦN SỰ GIÚP ĐỠ THỰC SỰ

Chó mèo thường có một tinh thần chịu đựng mãnh liệt(chẳng giống với con người-khi đau một ti ở đâu đó trên cơ thể là la oe óe). Chúng sẽ chịu đựng đến khi không thể chịu nổi thì thôi. Nhưng cũng chính vì vậy nếu chúng ta không phát hiện kịp thời, những con vật trung thành đáng yêu của mình sẽ bị thiệt thòi, thậm chí chúng ta có thể bị mất nó mãi mãi.

Đưa đi cấp cứu hoặc điện thoại cho BSTY ngay lập tức nếu quan sát ở chó-mèo của bạn có những triệu chứng sau:
• Khó thở, bồn chồn, thở bụng, thở hổn hển quá nhiều.
• Mèo đực không thể đi tiểu và đau đớn.
•  Sự vận động của hai chân sau có vấn đề.
•  Chảy nước giải quá nhiều.
•  Nướu con vật có màu tái hoặc xanh.
• Bụng đầy hơi quá mức.
• Con vật bị chảy máu, đã dùng bông gạc để bịt lại trong một vài phút mà máu vẫn không cầm.
•  Đo nhiệt độ ở trực tràng thấy con vật sốt cao, trên 40C (104F) .
•  Uống phải thuốc độc hoặc thuốc không chỉ định.
•    Co giật trong vài phút mà không thấy trở lại bình thường.
• Bị xe tông hoặc rơi từ độ cao cao xuống.  Một con vật có thể nhìn OK lúc đầu, khiến người nuôi chó chủ quan nhưng có thể chuẩn bị sốc trong một vài phút hoặc giờ tới.
• Tổn thương mắt: nó phình ra, hoặc nheo lại đau đớn.

Dấu hiệu cho thấy con vật cần được chăm sóc khẩn cấp ngay trong ngày:
• Ngừng uống, mất nước rất nhanh.
•  Có vẻ yếu, mệt mỏi hoặc đã bị mất dần trọng lượng.
•  Nếu chó của bạn đã không ăn trong 48 giờ, hoặc mèo trong 36 giờ.
•  Có sự xuất hiện của máu trong phân, nước tiểu và nôn có máu.
• Không đi ngoài trong 3 ngày.
• Bình thường con vật có ho đều đều nhưng hôm nay yếu hẳn.
•  Tiêu chảy trong hơn 24 giờ.
• Nôn quá 3 lần trong 12h.
•  Tổn thương ở ngón chân hoặc móng làm con vật không dẫm chân xuống đất khi đi mà co lên khi đi.
• Con vật tự nhiên nheo mắt lại.
• Phát ban, sưng mặt và ngứa đỏ lên trên đầu và cổ hoặc toàn bộ cơ thể.  Nếu kết hợp với khó thở thì cần cấp cứu nhanh vì nguy cơ tử vong khá cao.

BÁC SỸ THÚ Y LÀ MỘT NGHỀ THÚ VỊ ---> Click here.

Bác sĩ thú y là những người làm việc để bảo vệ sức khỏe, phúc lợi của động vật và vì thế gián tiếp bảo vệ sức khỏe cho cả con người.

Trong thực tế nói chung, họ đang chịu trách nhiệm về công tác phòng chống dịch bệnh và điều trị y tế và phẫu thuật cho các thú nuôi và động vật trong nhà, trang trại, vườn thú và công viên động vật hoang dã. Hầu hết các hoạt động chuyên theo vị trí của họ ở khu vực nông thôn hoặc đô thị. Bác sĩ thú y kết hợp các kiến thức về sinh lý, giải phẫu học động vật..., dinh dưỡng, y học với kỹ năng thực hiện các chẩn đoán bệnh, kê đơn thuốc, điều trị, gây mê, chụp X-quang và thực hiện phẫu thuật. Bác sĩ thú y cũng đang làm việc trong các lĩnh vực khác như giáo dục và nghiên cứu, các cơ quan chính phủ, tổ chức từ thiện động vật và các công ty dược phẩm.

BSTY phải yêu thương động vật và không ngại khó, khổ, bẩn.

 

Dù đục dù trong con sông vẫn chảy.

Dù cao hay thấp cây lá vẫn xanh.

 Dù kẻ phàm tục hay người tu hành.

Đều phải sống từ những điều rất nhỏ.

 Ta hay chê cuộc đời méo mó.

Sao ta không tròn tự trong tâm.

 Đất ôm cho hạt bảy mầm.

Nhưng chồi tự vươn lên tìm ánh sáng.

Nếu tất cả đường đời đều trơn láng.

Chắc gì ta đã nhận ra ta.

Ai trong đời cũng có thể tiến xa.

Nếu có khả năng tự mình đứng dậy.

Hạnh phúc cũng giống như bầu trời này vậy.

Đâu chỉ dành cho một riêng ai!

CÁC BÀI VIẾT Ở BLOG NÀY CHỦ YẾU ĐƯỢC TRÍCH TỪ CÁC BÀI TƯ VẤN CỦA HOANGCHUNGVET Ở CÁC DIỄN ĐÀN ĐỘNG VẬT CẢNH VÀ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI. CHUNG GOM LẠI ĐỂ LÀM KỶ NIỆM.